Hoa Mai không ngạt ngào sắc hương như những loài hoa khác nhưng đặc tính sống của loài mai biểu trưng cho những đức tính tốt đẹp của con người. Cành mai ngày tết là hình ảnh ẩn dụ cho sức sống và trí tuệ của con người Việt Nam. Tên gọi của loài hoa này cũng chính là biểu tượng của sự mai mắn, tốt đẹp, một sự khởi đầu hoàn hảo và thịnh vượng cho một năm mới
I. Tên gọi của Hoa Mai
Cây mai vàng thuộc họ Ochnaceae, có tên khoa học Ochna integerima còn được gọi là cây hoàng mai, rất được ưa thích vào ngày Tết Cổ Truyền ở miền Nam Việt Nam.
Tên Tiếng anh của Hoa Mai là Apricot blossom
II. Nguồn gốc, đặc điểm, phân bố của Hoa Mai
Cây mai có nguồn gốc từ Trung Quốc. Theo sách “Trân hương bảo ngự” của Phí Cung Ấn, đời Minh chép rằng: “Đắc Kỷ ái lãm hàn mai, Trụ tằng ngự tuyết đồng lãm chi”. Nghĩa là Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong giá lạng. Trụ vương thường đội tuyết cùng ngấm. Như vậy, cách đây đã hơn 3000 năm, cây mai đã có mặt trên đất nước Trung Quốc.
Đặc điểm cây mai vàng: Cây mai vàng là cây lâu năm, có thể sống trên một trăm năm, gốc to rễ lồi lõm, thân xù xì, cành nhánh nhiều, lá mọc xen. Hoa mai vàng nở thắm tươi vào mỗi độ xuân về vì vậy nó tượng trưng cho mùa xuân ở miền Nam Việt Nam.
Nhắc đến mai vàng người ta thường nghĩ đến mai vàng 5 cánh, bên cạnh đó còn có cây mai tứ quý, cây mai trắng,.. Các cây mai đa dạng về giống cây, chủng loại,…
Giá trị của chậu mai vàng tùy theo số năm tuổi của cây, gốc mai to hay nhỏ, dáng cây đứng thế rồng bay phượng múa hay phúc lộc thọ, cây mai bonsai hay cây mai thường…
Chậu mai vàng là biểu trưng của mùa xuân, của may mắn, sức sống và tâm hồn thanh cao. Vì vậy chậu cây hoa mai vàng không chỉ là cây trưng ngày tết của hầu hết gia đình Việt mà còn là món quà mang đầy tâm ý để tặng cho người bạn yêu quý vào những ngày giáp Tết.
Loài hoa này được trưng bày phổ biến ở Miền Nam Việt Nam vào dịp Tết
III. Ý nghĩa của Hoa Mai
Miền Bắc có hoà đào thì miền Nam có hoa mai. Màu vàng của hoa mai từ lâu được xem là màu tượng trưng cho sự giàu sang, phú quý. Người ta chưng hoa mai vào dịp Tết với mong muốn một năm mới phát tài, giàu sang. Theo quan niệm của nhiều người, nhà nào có hoa mai nở càng nhiều cánh thì nhà đó càng may mắn và sung túc trong năm mới.
Nhánh mai vàng ngày tết còn giúp ta giữ gìn nét văn hóa tốt đẹp của dân tộc về tri ân, báo hiếu ông bà tổ tiên. Mỗi độ xuân về, hoa mai vàng chớm nụ chuẩn bị kheo sắc thì cũng là lúc những thành viên trong gia đình đi làm ăn, sinh sống xa quê lại nao nức trở về quê sum hợp, thăm ông bà, cha mẹ…
Những đoá mai vàng nợ rộ trong tiết xuân còn cho thấy niềm vui, niềm hân hoan, hạnh phúc, tình yêu thương, tinh thần đoàn kết và gắn bó mọi người lại với nhau.
Cây mai có rễ cắm sâu vào lòng đất, không bị gục ngã trước gió bão. Nó cũng có thể chịu đựng được mọi loại thời tiết, kể cả khắc nghiệt. Bởi vậy mà mai còn tượng trưng cho phẩm đức nhẫn nại và đức hy sinh cao cả, sự bền bỉ của người Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó, mai còn là biểu tượng cho sự cao thượng, quyền quý.
Chính những tính chất đặc biệt nổi bật, tượng trưng cho những đức tính, phẩm chất đẹp của con người Việt Nam, cây mai đã được xếp vào hàng: Tùng, Cúc, Trúc, Mai, là bốn loài cây tứ Tứ quý có những tính chất đặc biệt nổi bật, thể hiện một sức sống mãnh liệt, nhưng bình dị, thanh tao….